[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Wredni ludzie
Carter Yay
Prezentacja umniejszacza.Portret umniejszacza.Metody stosowane przez umniejszaczy.Niepewnosc.Projekcja.Generalizacja.Osad.Manipulacja.Ukryty atak.Sprzeczne sygnaly.Podpuszczanie.Podbudowywanie i spychanie w dol.Sytuacja bez wyjscia.Archetyp umniejszacza.Jawne umniejszanie wartosci.Mniej jawne Umniejszanie wartosci.Ukryte umniejszanie wartosci.Rozpoznanie umniejszacza.Bez twojego przyzwolenia nikt nie moze sprawic, ze poczujesz sie gorszy.
(Eleanor Roosvelt)
Z calym szacunkiem, jezeli zamierzasz wiazac sie z przedstawicielem tego najbardziej
toksycznego jednego procenta, z autentycznym, swiadomym swych dzialan
umniejszaczem, poniewaz sadzisz, ze poradzisz z nim sobie, to powinienes pare rzeczy
wiedziec. On musi kontrolowac. Jest to sprawa zycia lub smierci jego ego. Jezeli uzna
sie za gorszego od ciebie, bedzie to dla niego bodzcem, aby cie zniszczyc i w koncu w
pelni kontrolowac. Jezeli zdarzy ci sie zachorowac, miec klopoty czy znalezc sie w dolku,
zrobi wszystko, co mozliwe aby sytuacja sie nie zmienila. Jezeli masz ochote wdac sie w
te gre, twoja sprawa. Twoj umniejszacz moze byc czarujacym, sklonnym do ryzyka i
prawdopodobnie bardzo inteligentnym czlowiekiem. Jezeli rozpali cie, baw sie dobrze,
dopoki mozesz. Jednak nieszczescie czyha tuz za progiem. Mozesz myslec, ze nigdy nie
staniesz sie bezbrobnny, nie znajdziesz sie w dolku. Lecz sam sie o to prosisz,
pozostajac w zwiazku z przedstawicielem 1%. Tak wiec... bon voyage!
Zycie w ciaglym stresie, zwiazanym z koniecznoscia ciaglego reagowania na
umniejszacza, moze prowadzic do chorob psychosomatycznch. Znalem wielu ludzi
zwiazanych z umniejszaczem malzenstwem lub wiezami krwi. Byli ich ofiarami i
zazwyczaj cierpieli na owrzodzenie zoladka i dwunastnicy lub niedomoge serca,
1
niektorzy na raka lub inne choroby. Codzienny stres, zwiazany z odpieraniem atakow
umniejszacza, zzera, nawet jezeli radzisz sobie z tym bardzo dobrze. I jak to zwykle
bywa w przypadku prawdziwego umniejszacza, musisz sobie z tym radzic, radzic,
radzic... ad nauseam, ad infinitum. Wrzeszczacy i szalejacy umniejszacz moze nagle
zmieknac, jesli go opuscisz, moze sie nawet przyznac do tego, ze umniejszyl cie. Stanie
na glowie, aby dostac cie z powrotem. Wyzna nawet jak ciezko mu bylo bez ciebie.
A potem, jesli zrobi ci sie go zal i wrocisz, bedzie cie w glebi duszy poczytywal za glupca
zdolnego do wspolczucia. Czas jakis odczeka i znowu zacznie pracowac nad tym, by
sciagnac cie do swojego poziomu.
Autentyczny umniejszacz obieca wszystko, byle cie zatrzymac, nie dlatego, ze cie kocha,
ale poniewaz musi cie miec i kontrolowac. Poniewaz zaspokajasz jego potrzebe wladzy,
a nie dlatego, ze cie chce. Poniewaz sluzysz jego celom, a nie dlatego, ze jest toba
zainteresowany. Interesujesz go nie tyle ty, co twoje slabe punkty, na ktorych moze grac,
aby cie kontrolowac.
Nie ma wiekszego znaczenia, czy umniejszacz jest swiadomy tego co robi, czy nie. W
kazdym przypadku jest za to odpowiedzialny. Nie ma znaczenia, czy ktos strzela do
ciebie swiadomie... umrzesz, tak i tak. Niekiedy nawet trudniej sobie poradzic z
umniejszaczem, ktory dziala nieswiadomie. Skonfrontowany ze swoimi postepkami,
moze powiedziec:
Skad wziales takie glupie pomysly? To ty umniejszasz moja wartosc, oskarzajac mnie o
niedocenianie twoich zalet !
Sluchajac takich slow bedziesz mial pewnie ochote rozerwac go na strzepy. Musisz
jednak wziac pod uwage pare spraw. Po pierwsze, on cie dewaluuje nieswiadomie.
Mozna z duzym prawdopodobienstwem zalozyc, iz byl kiedys zwiazany z umniejszaczem
(matka, ojciec, przelozony, wspolmalzonek). Gdy sie rozzlosci, w taki sposob okazuje
swoj gniew. Jako nieswiadomy umniejszacz z trudem tylko poddaje sie jakiejkolwiek
konfrontacji. Nikt nie lubi myslec o sobie jako o umniejszaczu. I znow to nie twoja
sprawa, ze on nie chce dostrzec swoich problemow. Musisz go traktowac tak, jakby byl
ich swiadom. Moim zdaniem najlepsze, co mozna zrobic to:
pokazac mu je,
nie poddawac sie i
oddzielic sie od niego, jesli nie chce ich dostrzec.
Dojdzie do tego okrezna droga dopiero wtedy, gdy stanie wobec faktu, ze straci ciebie.
Charakterystyka ofiary.Dwoch tancerzy: przyklad.Do umniejszacza.Dlaczego jestes umniejszaczem.Jak przestac?Co sie dzieje z umniejszaczami?Mechanizm umniejszania.Cykl zaczyna sie od nowa.Do umniejszonego, ktory sie nie odgrywa.Umniejszajacy szef.2
Umniejszajacy wspolmalzonek.Przyklad poradzenia sobie z umniejszaniem.Konfrontacja.Powtorz to prosze.Powiedziec cala prawde.W cztery oczy.Odbijanie projekcji.Co powiedziec dzieciom, gdy pytaja, dlaczego ludzie sa wredni lub podli.Jak sobie radzic z umniejszaniem. Streszczenie.Moje badania zjawiska umniejszania wartosci poprzedzone byly doswiadczeniami
osobistymi. Bezradnie przygladalem sie, jak ktos bardzo mi bliski zostal doprowadzony
przez umniejszacza do smierci. Poczatkowo winilem umniejszacza, lecz potem
uswiadomilem sobie, ze on takze byl ofiara. Byl to trudny moment w moim zyciu; gdy
czulem sie bardzo przybity, napisalem oswiadczenie na temat procesu umniejszania.
Zawarlem w nim swoje intencje. Jest to oswiadczenie skierowane bezposrednio do
zjawiska umniejszania.
Do "umniejszania".1.1. Prezentacja umniejszacza.
Umniejszacza trudno jest rozpoznac, poniewaz osobnik naprawde sprawny w
umniejszaniu moze umknac uwadze twego logicznego umyslu, tyle tylko, ze czujesz sie
zle, nie wiedzac dlaczego. Dziala z ukrycia, a jego ofiara czesto niczego nie podejrzewa,
wie tylko, ze nie czuje sie dobrze. Umniejszacz w rzeczywistosci czuje sie gorszy od
kogos innego, wiec robi, co moze, by ten ktos poczul sie jeszcze mniejszy. W ten sposob
moze sprawowac kontrole nad swoja ofiara. Czy spotkales kogos takiego?
Prawdopodobnie tak, chociaz mozesz nie zdawac sobie z tego sprawy. Przypuszczalnie
znasz jednego lub nawet kilku umniejszaczy.
Umniejszacz stosuje roznorodne strategie, aby uderzyc w twoja samoocene. Niby to
wyraza swoje uznanie dla czegos, z czego jestes dumny, pozniej jednak robi jakas
zlosliwa uwage na ten temat. Wyczuwa to, co ty uwazasz za swoje braki i
niedociagniecia, i wykorzystuje w starannie dobranych momentach, kiedy twoja
odpornosc jest oslabiona. Umniejszacz moze ponawiac ataki na ciebie tak dlugo, az
ulegniesz. On musi podporzadkowac cie sobie poniewaz postrzega cie jako osobe
stojaca wyzej od niego. Formuluje oskarzenia, ktore zawieraja "ziarnko prawdy", i wali
nimi w ciebie "z cala szczeroscia", "po prostu dlatego, ze jest twoim przyjacielem" i "aby
ci pomoc".
Roznica pomiedzy umniejszaczem wartosci a prawdziwym przyjacielem polega na tym,
ze przyjaciel wytknie ci cos i na tym poprzestanie, dajac czas na przemyslenie sprawy.
Umniejszacz podsunie ci wiekszosc twoich wad pod sam nos i bedzie drazyl temat tak
dlugo, az poczujesz sie calkiem malutki. Wykaze ci, ze twoje zalety, ktore ty uwazasz za
najwazniejsze, sa niewiele warte. Wyslucha twoich zwierzen na temat czegos, czego w
3
sobie nie lubisz, a potem wykorzysta to przeciwko tobie. A wszystko to robi w sposob tak
subtelny, ze nie zdajesz sobie z tego sprawy.
Jesli stawisz czola umniejszaczce i zbuntujesz sie przeciwko temu, co robi, powie cos w
tym rodzaju: "Och, daj spokoj! Kocham cie. Jestem twoja przyjaciolka. Skad ci do glowy
przyszly takie glupie pomysly?" Ona moze naprawde cie lubic. Moze naprawde chciec
twojej przyjazni... ale na wlasnych warunkach i tylko wowczas, gdy ma nad toba pelna
kontrole. Sprawi, ze poczujesz sie podly i gorszy od innych, gdyz oskarzyles ja o
umniejszanie twojej wartosci. Twoje oskarzenia moga ja rozzloscic. I jesli bedzie cie
mogla umniejszyc jeszcze bardziej, zrobi to z pewnoscia. A gdy uzna, ze naprawde
bacznie jej pilnujesz, przeprosi cie i przestanie dewaluowac twoja wartosc... do
momentu, gdy nie bedziesz sie tego spodziewal.
Mowiac krotko, umniejszacz zrobi wszystko, aby cie kontrolowac. Ma bzika na tym
punkcie i za kazdym razem, kiedy wydaje mu sie, ze traci te kontrole, wpada w poploch.
1.2. Portret umniejszacza.
Klasycznym przykladem umniejszacza byl Adolf Hitler. Mial cechy typowe dla
umniejszacza kontrolujacego. Byl wspanialym czlowiekiem. Malowal piekne obrazy. Byl
pisarzem. Ratowal zycie swoich kolegow podczas sluzby wojskowej. Kochal psy. Mial
kochanke - Ewe Braun. Potrafil porywajaco przemawiac, na przyklad:
"Od roku 1914, gdy jako ochotnik wnioslem swoj skromny wklad w wojne swiatowa, do
ktorej rzesza niemiecka zostala zmuszona, minelo ponad trzydziesci lat. W ciagu tych
trzech dziesiecioleci w mysleniu, w dzialaniu i w zyciu kierowala mna wylacznie milosc i
lojalnosc wobec mego narodu. Moi rodacy dali mi sile do podejmowania najtrudniejszych
decyzji przed jakimi nie stal dotad zaden smiertelnik. W ciagu tych trzydziestu lat
wyczerpal sie moj czas, zdrowie i energia do pracy. Nieprawda jest, ze ja - czy ktokolwiek
inny w Niemczech - dazyl do wojny w roku 1939."
Byl nie tylko elokwentnym demagogiem, ale realizowal swoje obietnice. Wydobyl kraj z
recesji, nadajac tym samym swoim slowom wiarygodnosc. Wierzono mu. Nie mozna mu
bylo nigdy niczego zarzucic. Byl wzorem prawosci. Nigdy osobiscie nikogo nie zabil ale
sklanial swych zwolennikow, by to robili. Widok mordowanych Zydow przyprawial go o
mdlosci.. Z trudem zmuszal sie do patrzenia, gdy jeden jedyny raz byl swiadkiem
egzekucji. Naprawde wierzyl w to co robil. Zanim zdobyl wladze, targnal sie na swoje
zycie, lecz jeden z jego znajomych (wyzszy ranga oficer) uratowal go. Gdybys spotkal
Hitlera, moglbys uwazac go za czarujacego czlowieka. Przypuszczalnie nigdy bys nie
zgadl, do jakich zbrodni byl zdolny. Ponizsze cytaty pochodza z ksiazki Roberta Payne'a
Zycie i smierc Adolfa Hitlera (wyroznienia kursywa pochodza ode mnie, autora):
"Hitler byl super-burzycielem, zdecydowanym zdeptac i zniszczyc na swiecie wszystko,
co nie sluzylo jego celom.
A jednak ten bezduszny czlowiek, ktory rozlal tyle krwi, unikal widoku ludzi zmarlych czy
umierajacych, nigdy nie wizytowal szpitali wojskowych, nigdy nie okazywal
najmniejszego wspolczucia dla ludzi okaleczonych, rannych, czy niewidomych. Miliony
ludzi doprowadzil do szalenstwa, miliony ginely w obozach koncentracyjnych. Nie mial
pojecia, jakie cierpienia przyniosl swiatu; gdyby nawet wiedzial, nie zrobiloby mu to
4
zadnej roznicy. Gdy przejezdzal przez zbombardowane miasta, starannie zaslanial szyby
samochodu z obawy, by widok zniszczen, ktore spowodowal, nie oslabil jego
postanowien. W ciemnosci, za zamknietymi okiennicami, odizolowany od swiata, jakby z
grobu terroryzowal ten swiat, ktorego nigdy nie rozumial i ktorego nigdy nie chcial
zrozumiec.
Szczegolnie lubil swoj portret, na ktorym przedstawiony jest z oczyma wzniesionymi ku
niebu z wyrazem anielskiej niewinnosci. Podziwial rowniez inny swoj wizerunek, ktory
ukazuje go w lsniacej zbroi.
Jego glos brzmi uwodzicielsko, a logika jego rozumowania, jesli przyjmie sie jego
przeslanki, jest nie do podwazenia.
Wierzy w swoja absolutna wladze nad ludzmi.
W obecnej dobie jestesmy az nadto swiadomi jego istnienia, poniewaz stale przechadza
sie wsrod nas.
Az dziwne, ze mowiac o Hitlerze nie uzywamy liczby mnogiej... Male Hitlerki wciaz kraza
wsrod nas, dreczac nas swoimi obietnicami, cieszac sie z naszych slabosci, zadajac
naszego zaufania, glosow wyborczych, nawet zycia, i pozostaja jednoczesnie obojetne
na wszystko z wyjatkiem swojej zadzy wladzy. Moznosc rzadzenia zyciem innych ludzi
rekompensuje im ich wlasne niedostatki, ich brak czlowieczenstwa. Oni po prostu musza
zdobyc wladze albo zgina i nie robi im zadnej roznicy, czy w drodze na szczyty
naduzywaja swojej potegi, czy zmiazdza innych."
Jak z tego widac tacy umniejszacze moga stac sie szczegolnie wrednymi osobnikami,
jesli posiada wladze. A zawsze usiluja zdobyc wyzsze stanowisko i dzialac z pozycji sily,
poniewaz sa "malymi Hitlerkami" z obsesyjna potrzeba kontrolowania ludzi i zdarzen. Co
madrzejsi umniejszacze nie wykorzystuja swej potegi, dopoki nie jest to absolutnie
konieczne. Przez dluzszy czas moga sprawiac wrazenie calkowicie przyjacielskich. Lecz
gdy nadejdzie czas awansu i wybor bedzie miedzy toba a nim, wtedy zbeszta cie ostro w
obecnosci przelozonych, zanim sie zorientujesz, co sie dzieje - a przy tym bedzie,
oczywiscie, twoim dobrym kumplem. Jesli nie chce cie calkowicie zniszczyc, wymysli
nawet calkiem logiczne powody, dla ktorych nie powinno ci zalezec na awansie. W takim
przypadku przez dluzszy czas bedzie w obecnosci innych robil wszystko, bys wypadl jak
najgorzej. Moze w tym celu wykorzystac informacje, ktore sam mu powierzyles w
zaufaniu, gdy z takim zrozumieniem cie sluchal.
Przypuszczalnie spotkales wielu ludzi zdolnych do umniejszania twojej wartosci, lecz
prawdopodobnie stalo sie to wtedy, gdy nie byles czujny i moze nie rozumiales, na czym
to polega. Nastepny rozdzial traktuje o sposobach stosowanych przez umniejszaczy.
Przeczytaj go wnikliwie, lecz pamietaj, ze istnieje wiele metod umniejszania i mozna sie
przed nim bronic na wiele roznych sposobow. A w momencie, gdy poradzisz sobie z
umniejszaczem, zacznie on szukac nowego sposobu dobrania ci sie do skory.
Nie istnieja "ksiazki kucharskie" z przepisami, jak sobie radzic z umniejszaniem wartosci.
I dlatego ten podrecznik ma tak niewielka objetosc. To, czego potrzebujesz, zeby po
swojemu sie z tym uporac, to zrozumienie istoty, samej esencji. Pod koniec ksiazki
podalem kilka przykladow, lecz z chwila, gdy zobaczysz to zjawisko, musisz odkryc, w
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl adbuxwork.keep.pl
Wredni ludzie
Carter Yay
Prezentacja umniejszacza.Portret umniejszacza.Metody stosowane przez umniejszaczy.Niepewnosc.Projekcja.Generalizacja.Osad.Manipulacja.Ukryty atak.Sprzeczne sygnaly.Podpuszczanie.Podbudowywanie i spychanie w dol.Sytuacja bez wyjscia.Archetyp umniejszacza.Jawne umniejszanie wartosci.Mniej jawne Umniejszanie wartosci.Ukryte umniejszanie wartosci.Rozpoznanie umniejszacza.Bez twojego przyzwolenia nikt nie moze sprawic, ze poczujesz sie gorszy.
(Eleanor Roosvelt)
Z calym szacunkiem, jezeli zamierzasz wiazac sie z przedstawicielem tego najbardziej
toksycznego jednego procenta, z autentycznym, swiadomym swych dzialan
umniejszaczem, poniewaz sadzisz, ze poradzisz z nim sobie, to powinienes pare rzeczy
wiedziec. On musi kontrolowac. Jest to sprawa zycia lub smierci jego ego. Jezeli uzna
sie za gorszego od ciebie, bedzie to dla niego bodzcem, aby cie zniszczyc i w koncu w
pelni kontrolowac. Jezeli zdarzy ci sie zachorowac, miec klopoty czy znalezc sie w dolku,
zrobi wszystko, co mozliwe aby sytuacja sie nie zmienila. Jezeli masz ochote wdac sie w
te gre, twoja sprawa. Twoj umniejszacz moze byc czarujacym, sklonnym do ryzyka i
prawdopodobnie bardzo inteligentnym czlowiekiem. Jezeli rozpali cie, baw sie dobrze,
dopoki mozesz. Jednak nieszczescie czyha tuz za progiem. Mozesz myslec, ze nigdy nie
staniesz sie bezbrobnny, nie znajdziesz sie w dolku. Lecz sam sie o to prosisz,
pozostajac w zwiazku z przedstawicielem 1%. Tak wiec... bon voyage!
Zycie w ciaglym stresie, zwiazanym z koniecznoscia ciaglego reagowania na
umniejszacza, moze prowadzic do chorob psychosomatycznch. Znalem wielu ludzi
zwiazanych z umniejszaczem malzenstwem lub wiezami krwi. Byli ich ofiarami i
zazwyczaj cierpieli na owrzodzenie zoladka i dwunastnicy lub niedomoge serca,
1
niektorzy na raka lub inne choroby. Codzienny stres, zwiazany z odpieraniem atakow
umniejszacza, zzera, nawet jezeli radzisz sobie z tym bardzo dobrze. I jak to zwykle
bywa w przypadku prawdziwego umniejszacza, musisz sobie z tym radzic, radzic,
radzic... ad nauseam, ad infinitum. Wrzeszczacy i szalejacy umniejszacz moze nagle
zmieknac, jesli go opuscisz, moze sie nawet przyznac do tego, ze umniejszyl cie. Stanie
na glowie, aby dostac cie z powrotem. Wyzna nawet jak ciezko mu bylo bez ciebie.
A potem, jesli zrobi ci sie go zal i wrocisz, bedzie cie w glebi duszy poczytywal za glupca
zdolnego do wspolczucia. Czas jakis odczeka i znowu zacznie pracowac nad tym, by
sciagnac cie do swojego poziomu.
Autentyczny umniejszacz obieca wszystko, byle cie zatrzymac, nie dlatego, ze cie kocha,
ale poniewaz musi cie miec i kontrolowac. Poniewaz zaspokajasz jego potrzebe wladzy,
a nie dlatego, ze cie chce. Poniewaz sluzysz jego celom, a nie dlatego, ze jest toba
zainteresowany. Interesujesz go nie tyle ty, co twoje slabe punkty, na ktorych moze grac,
aby cie kontrolowac.
Nie ma wiekszego znaczenia, czy umniejszacz jest swiadomy tego co robi, czy nie. W
kazdym przypadku jest za to odpowiedzialny. Nie ma znaczenia, czy ktos strzela do
ciebie swiadomie... umrzesz, tak i tak. Niekiedy nawet trudniej sobie poradzic z
umniejszaczem, ktory dziala nieswiadomie. Skonfrontowany ze swoimi postepkami,
moze powiedziec:
Skad wziales takie glupie pomysly? To ty umniejszasz moja wartosc, oskarzajac mnie o
niedocenianie twoich zalet !
Sluchajac takich slow bedziesz mial pewnie ochote rozerwac go na strzepy. Musisz
jednak wziac pod uwage pare spraw. Po pierwsze, on cie dewaluuje nieswiadomie.
Mozna z duzym prawdopodobienstwem zalozyc, iz byl kiedys zwiazany z umniejszaczem
(matka, ojciec, przelozony, wspolmalzonek). Gdy sie rozzlosci, w taki sposob okazuje
swoj gniew. Jako nieswiadomy umniejszacz z trudem tylko poddaje sie jakiejkolwiek
konfrontacji. Nikt nie lubi myslec o sobie jako o umniejszaczu. I znow to nie twoja
sprawa, ze on nie chce dostrzec swoich problemow. Musisz go traktowac tak, jakby byl
ich swiadom. Moim zdaniem najlepsze, co mozna zrobic to:
pokazac mu je,
nie poddawac sie i
oddzielic sie od niego, jesli nie chce ich dostrzec.
Dojdzie do tego okrezna droga dopiero wtedy, gdy stanie wobec faktu, ze straci ciebie.
Charakterystyka ofiary.Dwoch tancerzy: przyklad.Do umniejszacza.Dlaczego jestes umniejszaczem.Jak przestac?Co sie dzieje z umniejszaczami?Mechanizm umniejszania.Cykl zaczyna sie od nowa.Do umniejszonego, ktory sie nie odgrywa.Umniejszajacy szef.2
Umniejszajacy wspolmalzonek.Przyklad poradzenia sobie z umniejszaniem.Konfrontacja.Powtorz to prosze.Powiedziec cala prawde.W cztery oczy.Odbijanie projekcji.Co powiedziec dzieciom, gdy pytaja, dlaczego ludzie sa wredni lub podli.Jak sobie radzic z umniejszaniem. Streszczenie.Moje badania zjawiska umniejszania wartosci poprzedzone byly doswiadczeniami
osobistymi. Bezradnie przygladalem sie, jak ktos bardzo mi bliski zostal doprowadzony
przez umniejszacza do smierci. Poczatkowo winilem umniejszacza, lecz potem
uswiadomilem sobie, ze on takze byl ofiara. Byl to trudny moment w moim zyciu; gdy
czulem sie bardzo przybity, napisalem oswiadczenie na temat procesu umniejszania.
Zawarlem w nim swoje intencje. Jest to oswiadczenie skierowane bezposrednio do
zjawiska umniejszania.
Do "umniejszania".1.1. Prezentacja umniejszacza.
Umniejszacza trudno jest rozpoznac, poniewaz osobnik naprawde sprawny w
umniejszaniu moze umknac uwadze twego logicznego umyslu, tyle tylko, ze czujesz sie
zle, nie wiedzac dlaczego. Dziala z ukrycia, a jego ofiara czesto niczego nie podejrzewa,
wie tylko, ze nie czuje sie dobrze. Umniejszacz w rzeczywistosci czuje sie gorszy od
kogos innego, wiec robi, co moze, by ten ktos poczul sie jeszcze mniejszy. W ten sposob
moze sprawowac kontrole nad swoja ofiara. Czy spotkales kogos takiego?
Prawdopodobnie tak, chociaz mozesz nie zdawac sobie z tego sprawy. Przypuszczalnie
znasz jednego lub nawet kilku umniejszaczy.
Umniejszacz stosuje roznorodne strategie, aby uderzyc w twoja samoocene. Niby to
wyraza swoje uznanie dla czegos, z czego jestes dumny, pozniej jednak robi jakas
zlosliwa uwage na ten temat. Wyczuwa to, co ty uwazasz za swoje braki i
niedociagniecia, i wykorzystuje w starannie dobranych momentach, kiedy twoja
odpornosc jest oslabiona. Umniejszacz moze ponawiac ataki na ciebie tak dlugo, az
ulegniesz. On musi podporzadkowac cie sobie poniewaz postrzega cie jako osobe
stojaca wyzej od niego. Formuluje oskarzenia, ktore zawieraja "ziarnko prawdy", i wali
nimi w ciebie "z cala szczeroscia", "po prostu dlatego, ze jest twoim przyjacielem" i "aby
ci pomoc".
Roznica pomiedzy umniejszaczem wartosci a prawdziwym przyjacielem polega na tym,
ze przyjaciel wytknie ci cos i na tym poprzestanie, dajac czas na przemyslenie sprawy.
Umniejszacz podsunie ci wiekszosc twoich wad pod sam nos i bedzie drazyl temat tak
dlugo, az poczujesz sie calkiem malutki. Wykaze ci, ze twoje zalety, ktore ty uwazasz za
najwazniejsze, sa niewiele warte. Wyslucha twoich zwierzen na temat czegos, czego w
3
sobie nie lubisz, a potem wykorzysta to przeciwko tobie. A wszystko to robi w sposob tak
subtelny, ze nie zdajesz sobie z tego sprawy.
Jesli stawisz czola umniejszaczce i zbuntujesz sie przeciwko temu, co robi, powie cos w
tym rodzaju: "Och, daj spokoj! Kocham cie. Jestem twoja przyjaciolka. Skad ci do glowy
przyszly takie glupie pomysly?" Ona moze naprawde cie lubic. Moze naprawde chciec
twojej przyjazni... ale na wlasnych warunkach i tylko wowczas, gdy ma nad toba pelna
kontrole. Sprawi, ze poczujesz sie podly i gorszy od innych, gdyz oskarzyles ja o
umniejszanie twojej wartosci. Twoje oskarzenia moga ja rozzloscic. I jesli bedzie cie
mogla umniejszyc jeszcze bardziej, zrobi to z pewnoscia. A gdy uzna, ze naprawde
bacznie jej pilnujesz, przeprosi cie i przestanie dewaluowac twoja wartosc... do
momentu, gdy nie bedziesz sie tego spodziewal.
Mowiac krotko, umniejszacz zrobi wszystko, aby cie kontrolowac. Ma bzika na tym
punkcie i za kazdym razem, kiedy wydaje mu sie, ze traci te kontrole, wpada w poploch.
1.2. Portret umniejszacza.
Klasycznym przykladem umniejszacza byl Adolf Hitler. Mial cechy typowe dla
umniejszacza kontrolujacego. Byl wspanialym czlowiekiem. Malowal piekne obrazy. Byl
pisarzem. Ratowal zycie swoich kolegow podczas sluzby wojskowej. Kochal psy. Mial
kochanke - Ewe Braun. Potrafil porywajaco przemawiac, na przyklad:
"Od roku 1914, gdy jako ochotnik wnioslem swoj skromny wklad w wojne swiatowa, do
ktorej rzesza niemiecka zostala zmuszona, minelo ponad trzydziesci lat. W ciagu tych
trzech dziesiecioleci w mysleniu, w dzialaniu i w zyciu kierowala mna wylacznie milosc i
lojalnosc wobec mego narodu. Moi rodacy dali mi sile do podejmowania najtrudniejszych
decyzji przed jakimi nie stal dotad zaden smiertelnik. W ciagu tych trzydziestu lat
wyczerpal sie moj czas, zdrowie i energia do pracy. Nieprawda jest, ze ja - czy ktokolwiek
inny w Niemczech - dazyl do wojny w roku 1939."
Byl nie tylko elokwentnym demagogiem, ale realizowal swoje obietnice. Wydobyl kraj z
recesji, nadajac tym samym swoim slowom wiarygodnosc. Wierzono mu. Nie mozna mu
bylo nigdy niczego zarzucic. Byl wzorem prawosci. Nigdy osobiscie nikogo nie zabil ale
sklanial swych zwolennikow, by to robili. Widok mordowanych Zydow przyprawial go o
mdlosci.. Z trudem zmuszal sie do patrzenia, gdy jeden jedyny raz byl swiadkiem
egzekucji. Naprawde wierzyl w to co robil. Zanim zdobyl wladze, targnal sie na swoje
zycie, lecz jeden z jego znajomych (wyzszy ranga oficer) uratowal go. Gdybys spotkal
Hitlera, moglbys uwazac go za czarujacego czlowieka. Przypuszczalnie nigdy bys nie
zgadl, do jakich zbrodni byl zdolny. Ponizsze cytaty pochodza z ksiazki Roberta Payne'a
Zycie i smierc Adolfa Hitlera (wyroznienia kursywa pochodza ode mnie, autora):
"Hitler byl super-burzycielem, zdecydowanym zdeptac i zniszczyc na swiecie wszystko,
co nie sluzylo jego celom.
A jednak ten bezduszny czlowiek, ktory rozlal tyle krwi, unikal widoku ludzi zmarlych czy
umierajacych, nigdy nie wizytowal szpitali wojskowych, nigdy nie okazywal
najmniejszego wspolczucia dla ludzi okaleczonych, rannych, czy niewidomych. Miliony
ludzi doprowadzil do szalenstwa, miliony ginely w obozach koncentracyjnych. Nie mial
pojecia, jakie cierpienia przyniosl swiatu; gdyby nawet wiedzial, nie zrobiloby mu to
4
zadnej roznicy. Gdy przejezdzal przez zbombardowane miasta, starannie zaslanial szyby
samochodu z obawy, by widok zniszczen, ktore spowodowal, nie oslabil jego
postanowien. W ciemnosci, za zamknietymi okiennicami, odizolowany od swiata, jakby z
grobu terroryzowal ten swiat, ktorego nigdy nie rozumial i ktorego nigdy nie chcial
zrozumiec.
Szczegolnie lubil swoj portret, na ktorym przedstawiony jest z oczyma wzniesionymi ku
niebu z wyrazem anielskiej niewinnosci. Podziwial rowniez inny swoj wizerunek, ktory
ukazuje go w lsniacej zbroi.
Jego glos brzmi uwodzicielsko, a logika jego rozumowania, jesli przyjmie sie jego
przeslanki, jest nie do podwazenia.
Wierzy w swoja absolutna wladze nad ludzmi.
W obecnej dobie jestesmy az nadto swiadomi jego istnienia, poniewaz stale przechadza
sie wsrod nas.
Az dziwne, ze mowiac o Hitlerze nie uzywamy liczby mnogiej... Male Hitlerki wciaz kraza
wsrod nas, dreczac nas swoimi obietnicami, cieszac sie z naszych slabosci, zadajac
naszego zaufania, glosow wyborczych, nawet zycia, i pozostaja jednoczesnie obojetne
na wszystko z wyjatkiem swojej zadzy wladzy. Moznosc rzadzenia zyciem innych ludzi
rekompensuje im ich wlasne niedostatki, ich brak czlowieczenstwa. Oni po prostu musza
zdobyc wladze albo zgina i nie robi im zadnej roznicy, czy w drodze na szczyty
naduzywaja swojej potegi, czy zmiazdza innych."
Jak z tego widac tacy umniejszacze moga stac sie szczegolnie wrednymi osobnikami,
jesli posiada wladze. A zawsze usiluja zdobyc wyzsze stanowisko i dzialac z pozycji sily,
poniewaz sa "malymi Hitlerkami" z obsesyjna potrzeba kontrolowania ludzi i zdarzen. Co
madrzejsi umniejszacze nie wykorzystuja swej potegi, dopoki nie jest to absolutnie
konieczne. Przez dluzszy czas moga sprawiac wrazenie calkowicie przyjacielskich. Lecz
gdy nadejdzie czas awansu i wybor bedzie miedzy toba a nim, wtedy zbeszta cie ostro w
obecnosci przelozonych, zanim sie zorientujesz, co sie dzieje - a przy tym bedzie,
oczywiscie, twoim dobrym kumplem. Jesli nie chce cie calkowicie zniszczyc, wymysli
nawet calkiem logiczne powody, dla ktorych nie powinno ci zalezec na awansie. W takim
przypadku przez dluzszy czas bedzie w obecnosci innych robil wszystko, bys wypadl jak
najgorzej. Moze w tym celu wykorzystac informacje, ktore sam mu powierzyles w
zaufaniu, gdy z takim zrozumieniem cie sluchal.
Przypuszczalnie spotkales wielu ludzi zdolnych do umniejszania twojej wartosci, lecz
prawdopodobnie stalo sie to wtedy, gdy nie byles czujny i moze nie rozumiales, na czym
to polega. Nastepny rozdzial traktuje o sposobach stosowanych przez umniejszaczy.
Przeczytaj go wnikliwie, lecz pamietaj, ze istnieje wiele metod umniejszania i mozna sie
przed nim bronic na wiele roznych sposobow. A w momencie, gdy poradzisz sobie z
umniejszaczem, zacznie on szukac nowego sposobu dobrania ci sie do skory.
Nie istnieja "ksiazki kucharskie" z przepisami, jak sobie radzic z umniejszaniem wartosci.
I dlatego ten podrecznik ma tak niewielka objetosc. To, czego potrzebujesz, zeby po
swojemu sie z tym uporac, to zrozumienie istoty, samej esencji. Pod koniec ksiazki
podalem kilka przykladow, lecz z chwila, gdy zobaczysz to zjawisko, musisz odkryc, w
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]