Harvard Business School 

National Cranberry Cooperative (wersja skrócona)

14 lutego 1981 roku Hugo Schaeffer, wiceprezes do spraw operacji technolo­gicznych w National Cranberry Cooperative (NCC) wezwał do gabinetu swojego asystenta, Mela O'Briena, i powiedział mu:

Mel, cały wczorajszy dzień spędziłem w zakładzie odbiorczym nr 1 (Z01) przeglądając wraz z Willem Wallistonem, jego kierownikiem, przeprowadzane zeszłej jesieni operacje technologiczne związane z odbiorem żurawin dla przetwórstwa. Rozmawiałem również z członkami spółdzielni, plantatorami z tego terenu. Jest dla mnie oczywiste, że nie udało nam się jeszcze rozwiązać problemów w tym zakładzie. Choć poprzedniej zimy wydaliśmy 100 000 $ na piątą wywrotnicę Kiwanee dla Z01, to jesienią koszty nadgodzin i tak wymknęły się nam spod kontroli, a plantatorzy denerwują się, że ich ciężarówki i kierowcy muszą spędzać tyle czasu w oczekiwaniu na wyładunek owoców w tym zakładzie. Szczerze mówiąc, mają prawo być zdenerwowani. Są właścicielami tej spółdzielni i oburza ich, kiedy widzą jak ciężarówki i kierowcy, wynajęci, by wywieźć owoce z plantacji stoją bezczynnie, czekając na rozładowanie.

Walliston uważa, że w celu uniknięcia tych problemów należy tej jesieni kupić
i zainstalować dwie nowe suszarnie (koszt jednej — 40 000 $) oraz przerobić pojemniki na suche owoce w ten sposób, by można je było wykorzystywać do przechowywania zarówno żurawin suchych jak i zbieranych metodą wodną (koszt — 7500 $ za jeden pojemnik). Chciałbym żebyś tam pojechał, poważnie przyjrzał się tej operacji i stwierdził, co musimy zrobić, by poprawić funkcjonowanie zakładu przed tegorocznymi zbiorami. Jeśli chcemy zamówić nowe suszarnie, to musimy działać szybko, gdyż zaprojektowanie oraz wykonanie sprzętu i instalacji trwa ponad sześć miesięcy. Przy okazji, plantatorzy z tego regionu zasygnalizowali, że w tym roku planują mniej więcej tę samą wielkość upraw, co w zeszłym. Wygląda jednak na to, że w tym roku udział żurawin zbieranych na mokro wzrośnie z zeszłorocznych 58% do 70% ilości wszystkich przerabianych owoców.

NCC i przetwórstwo żurawin

Właścicielami NCC byli plantatorzy żurawin, którzy założyli tę spółdzielnię, by przetwarzała i sprzedawała ich owoce. W ostatnich latach, 99% sprzedaży żurawin dokonywano przez różne spółdzielnie działające w branży tych jagód. NCC była jedną z większych spółdzielni i operowała we wszystkich głównych regionach uprawy tych roślin w Ameryce Północnej tzn. w stanach: Massachusetts, New Jersey, Wisconcin, Washington, Oregon, Kolumbia Brytyjska i Nowa Szkocja. Tabela A zawiera dane dotyczące produkcji i sprzedaży żurawin w Stanach Zjednoczonych.

To studium przypadku stanowi przegląd przypadku "American Cranberry Cooperative", HBS Case Services No 9-672-141, autorstwa J. Juckera. Pewne daty i dane finansowe zostały zmienione. Studium to zostało przygotowane jako podstawa do dyskusji, a nie ilustracja efektywnego lub nieefektywnego postępowania w jakieś sytuacji administracyjnej.

Tabela A.  Dane dotyczące zbiorów żurawin w USA

Produkcja / Wykorzystanie (w beczułkach)^

Źródło: Roczne raporty Rady ds. Informacji o Zbiorach, Statistical Service, USDA,

Uwaga: Dane pochodzą z pięciu stanów Massachusetts, New Jersey, Oregon, Washington i Wisconcin.

A. Różnice między produkcją a wykorzystaniem (owoce świeże i przetworzone) stanowią straty ekonomiczne.

B. Począwszy od roku 1949 liczby te przedstawiają cenę uzyskiwaną na pierwszym stanowisku odbiorczym, za owoce świeże i dla przetwórstwa łącznie. W latach przed rokiem 1949 jest to średnia cena uzyskiwana przez plantatorów przy wszelkich metodach sprzedaży za owoce świeże dla przetwórstwa łącznie.

C. wartości szacunkowe

W tabeli A można dostrzec pewne istotne dane. Prawdopodobnie najważniejszą tendencją było zwiększanie się nadwyżki owoców produkowanych w stosunku do wykorzystywanych. Do roku 1978, nadwyżka ta stała się na tyle poważna, że plantatorzy zdecydowali się odwołać do Ustawy dotyczącej Marketingu Produktów Rolnych z 1937 roku. Zgodnie z tą ustawą producenci artykułów rolnych mogą regulować i kontrolować wielkość upraw, jeśli rząd federalny i dwie trzecie z nich zgodzi się na plan ograniczenia zbiorów. W 1978 roku w oparciu o tę ustawę powstało "Zarządzenie z 1978 roku w sprawie marketingu żurawin" mówiące, że w ciągu najbliższych sześciu lat żaden nowy areał nie zostanie objęty tą uprawą, oraz że na koniec tych sześciu lat maksymalna wielkość upraw każdego plantatora będzie równa średniej z jego dwóch najlepszych lat z okresu 1978–1983. Osiemdziesiąt siedem procent plantatorów głosowało za tym zarządzeniem, dzięki czemu stało się ono wiążące dla wszystkich osób uprawiających żurawiny.

W roku 1980 plantatorzy ponownie uciekli się do Ustawy dotyczącej Marketingu Produktów Rolnych. Wydano "Zarządzenie z 1980 roku w sprawie marketingu żurawin", na mocy którego rząd i plantatorzy uzgodnili, że 10% zbiorów z 1980 roku powinno zostać odrzuconych, tzn. zniszczonych lub zużytych w sposób, który nie wpłynie na ich cenę rynkową. Ilość odrzuconych jagód wyniosła ponad 200 000 beczułek. (Jedna beczułka żurawin waży 45,4 kg — 100 funtów). Te 10% owoców odrzucono fizycznie przed zbiorami pod nadzorem komisji składającej się z planta­torów i przedstawicieli Ministerstwa Rolnictwa.

Kolejną ważną tendencją była mechanizacja zbioru żurawin. W okolicy zakładu odbiorczego nr 1 szczególnie szybko rozwijał się zbiór metodą wodną. Przy trady­cyjnym zbiorze suchym owoce były ręcznie zdejmowane z krzewów. Natomiast zbiór wodny polegał na zalaniu bagna wodą i mechanicznym otrząśnięciu żurawin, które potem łatwo się zbierało, gdyż unosiły się na powierzchni wody. W wyniku zastosowania tej metody można było otrzymać plon do 20% wyższy niż przy zbiorze suchym, lecz część owoców ulegała zniszczeniu i skracał się okres, przez który można je było przechowywać po zerwaniu, zanim zostałyby wykorzystane lub zamro­żone w celu długoterminowego ich zmagazynowania. W niektórych regionach zbiór wodny bardzo szybko się rozpowszechniał. Zakład odbiorczy nr 1 przyjął w 1978 roku 25 000 beczułek jagód zbieranych tą metodą, w roku 1979 — 125 000 beczułek, natomiast w roku 1980 już 350 000 beczułek.

Zbiór wodny nie był metodą polecaną dla zbioru owoców, które miały być sprzedawane w stanie świeżym, gdyż musiały one być nieuszkodzone i mieć jak najdłuższy okres trwałości. Ponadto owoce przeznaczone do sprzedaży w stanie świeżym trzeba było wysyłać do zakładu w specjalnych skrzynkach mieszczących ok. 1/3 beczułki jagód, a nie hurtowo, ciężarówkami o ładowności do 400 baryłek, gdyż to pozwalało uniknąć uszkodzeń. Przed pakowaniem wszystkie żurawiny były sprawdzane jagoda po jagodzie. Ogólnie rzecz ujmując, produkcja świeżych owoców pozostawała bardzo pracochłonnym procesem.

Zakład odbiorczy nr 1 (ZO 1)

Podczas sezonu, który zazwyczaj zaczynał się na początku września i prak­tycznie kończył się na początku grudnia (patrz rys. A) ZO 1 przyjmował owoce przeznaczone zarówno do sprzedaży w stanie świeżym jak i do przetworzenia. Linia technologiczna owoców świeżych była całkowicie oddzielona od linii owoców dla przetwórstwa i obejmowała wszystkie operacje od odbioru do pakowania. W szczycie sezonu zatrudnionych było przy niej ponad czterystu pracowników, którzy w wię­kszości zajmowali się przeglądaniem żurawin przesuwających się na pokrytym teflo­nem taśmociągu. Zapakowane świeże owoce wysyłano ciężarówkami prosto na rynek. Dotychczas nie odnotowano żadnych problemów w obróbce owoców świeżych.

Rysunek A Dzienne dostawy żurawin świeżych i do przetwarzania do ZO 1

Obróbka owoców przeznaczonych do przetwórstwa była w ZO 1 wysoce zme­chanizowana. Proces technologiczny można tu podzielić na kilka operacji: odbiór
i testowanie, wysypywanie, tymczasowe przechowywanie, usuwanie kamieni1, oczyszczanie2, suszenie, segregacja oraz paczkowanie i ładowanie luzem. Celem całego procesu jest odbiór żurawin i przygotowanie ich do przechowywania lub przerobu na mrożone owoce, sosy i soki.

Odbiór owoców przeznaczonych do przetwórstwa

Ciężarówki przewożące luzem owoce przeznaczone do przerobu mają ładowność od 20 do 400 beczułek. Przybywały one do ZO 1 w sposób przypadkowy przez cały dzień, jak to pokazano w Załączniku 1. Średni ładunek dostarczany przez ciężarówki wynosił 75 beczułek. Po przyjeździe do ZO 1 ciężarówki były ważone i za­pisywano ciężar brutto oraz tarę (ciężar pustego pojazdu). Przed rozładowaniem pobierano z niej próbkę około 15 kg owoców. Później próbka ta poddawana była procesowi czyszczenia i suszenia analogicznemu do stosowanego w zakładzie. Dzięki porównaniu jej wagi przed i po tym procesie można było oszacować ciężar netto ładunku danej ciężarówki po oczyszczeniu i wysuszeniu jagód. Kolejną próbkę pobierano, by ocenić procent owoców nie nadających się do użytku (złej jakości, zbyt małych lub przemarzniętych). Plantatorowi płacono za szacunkowy ciężar czystych, suchych, nadających się do użytku owoców. W 1980 roku plantatorom zapłacono przeciętnie za 94% zarejestrowanego przy ważeniu ciężaru w przypadku dostaw owoców suchych i za 85% w przypadku owoców mokrych.

1 Usuwanie kamieni — była to operacja mająca na celu oddzielenie ciał obcych, takich jak małe kamyki, które mogły być zmieszane z jagodami.

2 Oczyszczanie — była to operacja usuwania łodyżek, liści, itp., które mogły znajdować się przy żurawinach.

Załącznik 2 przedstawia całkowite dostawy jagód przeznaczonych dla przetwórstwa w 1980 roku.

Podczas ważenia ładunek żurawin był oceniany ze względu na kolor. Kierownik odbioru jagód przy pomocy planszy z próbkami kolorów klasyfikował owoce jako numer 1, 2A, 2B lub 3, przy czym najgorsze oznaczano numerem 1, a najlepsze nu­merem 3. Za owoce klasy 3 wypłacano premię w wysokości 75 centów za beczułkę, ponieważ właściwy kolor był uważany za bardzo istotna cechę zarówno soków jak
i sosów. Ilekroć pojawiały się wątpliwości czy ładunek żurawin z danej ciężarówki zakwalifikować jako nr 2A czy nr 3, kierownik odbioru wybierał zazwyczaj klasę 3.
W roku 1980 wypłacono 75-centową premię za około 450 000 beczułek jagód. Jednakże w momencie, kiedy zostały one wykorzystane okazało się, że tylko połowa z nich kwalifikowała się faktycznie jako nr 3.

W celu poprawienia tej relacji Schaeffer rozważał zainstalowanie spektroskopu do klasyfikacji jagód ze względu na kolor. Przewidywany koszt tej instalacji miał wynieść 20 000 $, a ponadto musiałby ją obsługiwać pełnoetatowy, przeszkolony operator, otrzymujący takie samo wynagrodzenie jak kierownik odbioru jagód.

Tymczasowe przechowywanie

Po tym jak ładunek żurawin dla przetwórstwa został zważony, pobierano z nie­go próbki i klasyfikowano je pod względem koloru. Ciężarówka przesuwała się z nim do jednej z pięciu wywrotnic Kiwanee. Następnie wjeżdżała tyłem na platformę wywrotnicy, która przechylała się, dopóki zawartość ciężarówki nie została wysypana na jeden z szybko poruszających się przenośników taśmowych. Każdy z pięciu prze­nośników zabierał jagody na drugi poziom zakładu, gdzie były one przesypywane na inne taśmociągi niosące owoce do jednego z 27 pojemników służących do tymcza­sowego ich przechowywania. Pojemniki o numerach od 1 do 24 mieściły 250 beczu­łek każdy. Pojemniki nr 25, 26, 27 mogły pomieścić 400 beczułek każdy. Wszystkie przenośniki były sterowane z centralnego pulpitu sterowniczego. Zazwyczaj wprowa­dzenie ciężarówki na wywrotnicę, wysypanie ładunku i wyjazd z platformy zabierały 5–10 minut. Jednakże czasami musiały one czekać do trzech godzin, zanim mogły wyładować swą zawartość. Takie przestoje zdarzały się wtedy, gdy pojemniki do przechowywania jagód były całkowicie wypełnione i nigdzie w zakładzie odbiorczym nie było miejsca, żeby chwilowo zmagazynować owoce, zanim zostaną poddane dalszym operacjom.

Żurawiny z pojemników do ich tymczasowego przechowywania wysypywano na przenośniki taśmowe znajdujące się na pierwszym piętrze zakładu. Po otwarciu pojemników jagody spływały na taśmociągi i rozpoczynały swą podróż przez ope­racje usuwania kamieni, oczyszczania, suszenia (jagody zbierane metodą wodną), segregowania oraz ładowania luzem lub paczkowania.

Usuwanie kamieni, oczyszczanie, suszenie

Pojemniki 25-27 służyły wyłącznie do przechowywania mokrych (zbiór wodny) żurawin. Pojemniki 17–24 mogły być wykorzystywane zarówno do mokrych jak
i suchych jagód. Mokre owoce z tych pojemników były zabierane bezpośrednio do urządzeń oczyszczających (usuwanie kamieni nie było potrzebne w przypadku jagód zbieranych metodą wodną), z których każde mogło przyjąć do 1500 beczułek na godzinę. Następnie mokre jagody wędrowały do 3 urządzeń suszących, gdzie były osuszane w tempie do 200 beczułek na godzinę na jedna suszarkę.

Pojemniki 1–16 były przeznaczone do przechowywania wyłącznie suchych owoców. Żurawiny z tych pojemników przechodziły przez jedno z trzech urządzeń do usuwania kamieni (o wydajności do 1500 beczułek jagód na godzinę), a następnie przez urządzenia oczyszczające. Często zarówno mokre jak i suche owoce były poddawane procesowi technologicznemu w tym samym czasie. Mokre jagody wędro­wały przez tę część instalacji, która zawierała suszarnie, podczas gdy do obróbki suchych wykorzystywano inne urządzenia.

Segregacja — określanie jakości

Po usunięciu kamieni, oczyszczeniu i osuszeniu, żurawiny były transportowane do jednego z trzech dużych taśmociągów odbierających, które przenosiły je z pierw­szego piętra budynku odbiorczego na trzecie piętro przylegającego do niego budynku separatora. Tutaj te same taśmociągi zwane były przenośnikami zasila­jącymi, gdyż dostarczały żurawiny do dużych separatorów (patrz Rys. B). Wzdłuż każdego z trzech przenośników ustawionych było dziewięć separatorów. Rozróżniały one trzy klasy jagód: jagody pierwszej jakości, jagody potencjalnie drugiej jakości oraz jagody złej jakości. Proces ich rozdzielania był raczej prosty i opierał się na fakcie, że dobre żurawiny odbijają się wyżej niż niedobre. (zobacz Rys. C przed­stawiający proces rozdzielania). Jagody pierwszej klasy trafiały prosto na jeden
z trzech przenośników odbierających na drugim poziomie i były nim transportowane do działu wysyłki. Jagody złej jakości spadały przez zsyp do wypełnionych wodą koryt odprowadzających odpady na pierwszym poziomie i płynęły do działu usuwania odpadów. Owoce potencjalnie drugiej jakości wpadały do separatorów Bailey'a na drugim poziomie budynku. Separatory te rozdzielały strumień wpadających żurawin na jagody drugiej jakości i jagody złej jakości. Ich działanie opierało się na tej samej zasadzie co dużych separatorów. Na przestrzeni lat zawartość jagód drugiej jakości utrzymywała się niezmiennie na poziomie około 12%.

Każda z trzech linii separatorów miała przepustowość do 450 beczułek na godzinę, lecz ich wydajność malała wraz ze wzrostem procentowej zawartości złych owoców. Oszacowano, że przeciętna efektywna wydajność wynosiła nieco poniżej 400 beczułek na godzinę dla każdej linii.

Rysunek B. Budynek separatorów w ZO 1

Rysunek C. Zasada działania separatora

Ładowanie luzem i paczkowanie

Sześć przenośników taśmowych przenosiło żurawiny z budynku separatora do budynku wysyłki — trzy z dużych separatorów i trzy z separatorów Bailey'a. Każdy
z tych sześciu taśmociągów mógł dostarczać owoce na którykolwiek z trzech głównych ruchomych przenośników w dziale wysyłki. Z kolei wszystkie trzy przenoś­niki z działu wysyłki można było przestawiać, tak by transportowały jagody do któregokolwiek z czterech stanowisk paczkujących, do dowolnego z czterech stano­wisk ładowania luzem w pojemniki lub do jednego z dwóch stanowisk ładowania luzem do ciężarówek. Żurawiny przewożone luzem w ciężarówkach wysyłane były
z Z01 bezpośrednio do zakładu przetwórstwa końcowego. Owoce w pojemnikach transportowano do chłodni o dużej pojemności magazynowej, a paczkowane do tych chłodni, które mogły przechowywać tylko jagody paczkowane w przeciwieństwie do innych, odbierających żurawiny zarówno luzem jak i paczkowane.

Planowanie wykorzystania siły roboczej

Podczas sezonu zbioru żurawin trwającego od 1 września do 15 grudnia linia technologiczna owoców dla przetwórstwa w ZO 1 była obsługiwana przez siedem dni w tygodniu przez 27 pracowników lub 53 pracowników, w zależności od wielkości dostaw owoców. Rysunek D ilustruje planowane dzienne obsadzenie stanowisk
w okresach małych dostaw, przewidywanych przed rozpoczęciem sezonu w roku 1980. Natomiast rysunek E przedstawia planowane dzienne obsadzenie stanowisk w okre­sach dużych dostaw, przewidywanych przed rozpoczęciem sezonu 1980 roku.

Rysunek D. Harmonogram dla 27 pracowników, okres małego przerobu.

godzina

odbiór
(6)

usuwanie kamieni
oczyszczanie
i suszenie
(1)

segregacja
(10)

wysyłka
(8)

operator
sterowni
(1 na zmianę)

Uwaga: liczby w nawiasach oznaczają pracowników potrzebnych w okresach 1–19.09 oraz 11.10–18.12.

Rysunek E Harmonogram dla 53 pracowników, okres dużego przerobu.

godzina

odbiór
(6)

usuwanie kamieni
oczyszczanie
i suszenie
(1)

segregacja
(10)

wysyłka
(8)

operator
sterowni
(1 na zmianę)

normalny czas pracy

nadgodziny

Uwaga: liczby w nawiasach oznaczają pracowników potrzebnych w okresie od 20 września do 10 października.

W ZO 1 było 27 pracowników zatrudnionych przez cały rok; wszyscy pozostali byli zatrudniani tylko sezonowo. Wszystkich 27 pracowników niesezonowych było członkami Związku Zawodowego Kierowców Ciężarówek, podobnie jak 15 pracow­ników sezonowych. Na mocy porozumienia z tym związkiem, pracownicy sezonowi mogli pracować tylko od 15 sierpnia do 25 grudnia. Większość robotników sezo­nowych zatrudniano poprzez państwowe biuro zatrudnienia, które wznawiało działalność każdej jesieni. Biuro to pomagało pracownikom sezonowym dostać pracę w zakładzie odbiorczym oraz przy zbiorach u okolicznych plantatorów. Stawka wynagrodzenia dla pracowników sezonowych w sekcji owoców dla przetwórstwa wynosiła 4 $ na godzinę. Za nadgodziny płacono im 100–150% normalnej stawki za wszystkie godziny ponad 40 godzin tygodniowo. Dla pracowników stałych stawka za normalny czas pracy wynosiła przeciętnie 6,50 $ na godzinę.

Ilość nadgodzin przepracowanych w ciągu dnia lub tygodnia zależała od tego jak efektywnie przydzielono pracowników do poszczególnych operacji. Na przykład, kiedy wiadomo było, że danego dnia zakład będzie musiał pracować dłużej niż do normalnej godziny zamknięcia, a więc 23, byłoby pożądane, by część robotników stawiła się w pracy o godzinie 18 lub później, lecz nie zawsze można było znaleźć pracowników, którzy zgodziliby się na to. Istniał również problem nieobecności
w pracy, który sprawił, że Walliston musiał wciągnąć na listę płac więcej pracow­ników, niż rzeczywiście potrzebował.

W sezonie 1980 operacje w sektorze owoców dla przetwórstwa pochłonęły
22 000 roboczogodzin w normalnym czasie pracy i około 12 000 roboczogodzin
w nadgodzinach.

Kiedy konieczna była praca po godzinie 23, potrzeba było tylko ośmiu lub dziewięciu pracowników do opróżniania pojemników i załadunku żurawin luzem. Wprawdzie suche owoce mogły być przechowywane w pojemnikach przez noc, lecz w przypadku owoców mokrych niewskazane było trzymanie ich dłużej niż to konieczne, wiec nie kończono pracy, dopóki ich nie wysłano. Zakład, nigdy nie pracował dłużej niż 22 godziny na dobę, gdyż potrzebne były co najmniej dwie godziny na czyszczenie urządzeń i prace konserwacyjne. Czas postoju maszyn spowodowany nieprzewidzianymi naprawami był znikomy; jak powiedział Wallison:
„W 1980 roku przepuściliśmy przez linię dla owoców mokrych 350 000 beczułek,
a całkowity czas nieplanowanych przestojów wyniósł mniej niż 8 godzin”.

Czas           Kolor      Mokre           Waga

            /Suche* 

Czas           Kolor      Mokre           Waga

            /Suche* 

Czas           Kolor      Mokre           Waga

            /Suche* 

Załącznik 1. Zestawienie całkowitych dostaw w dniu 23 września 1980

* — D – Dry –Suche;     W – Wet – Mokre

Dostarczone żurawiny

mokre

suche

kolor #1

kolor #2

kolor #3

razem funtów

razem liczba ciężarówek

768 600

1 065 420

34 460

401 080

1 398 480

1 834 020

243

Uwaga:              Wszystkie ciężary podane są w funtach. Podany czas oznacza ilość minut po godzinie 00:00.
              Na przykład czas 411 oznacza godzinę 06:51

Załącznik 2. Dostawy żurawin dla przetwórstwa 1980

Dzień

Całkowite dostawy
(waga w beczułkach)

Dostarczone
jako mokre

Kolor 1

Kolor 2

Kolor 3

...