Carl Orff (1895-1986) - kompozytor i pedagog niemiecki. Należy do najwybitniejszych kompozytorów muzyki XX wieku.

U podstaw systemu Orffa leżą założenia ogólno-wychowawcze. Jest to wykorzystanie muzyki i aktywności muzycznej dziecka do celów wychowawczych, a także po to, by przygotować je do umiejętności zrozumienia dzieł sztuki (nie tylko muzycznej).

Koncepcja Orffa łączy tworzenie, odtwarzanie i słuchanie muzyki. Swoistą nowością było zaprzeczenie, że tylko człowiek dorosły potrafi słuchać i odtwarzać muzykę w sposób twórczy.

Cała koncepcja pedagogiki muzycznej według C. Orffa opiera się na trzech zasadach:

·         kładzenie nacisku na kształcenie poprzez zabawę

·         rozwijanie muzykalności dzieci

·         integracja muzyki, słowa i ruchu

Do konstruowania zabaw muzycznych podczas pracy z dziećmi młodszymi możemy wykorzystać:

·         dziecięcy folklor muzyczny (zaklęcia, powiedzonka, wyliczanki)

·         nazwy kwiatów, drzew, zwierząt, roślin, owoców, warzyw, itp.

·         wierszyki pisane przez poetów dla dzieci

Formy wychowania muzycznego w systemie Orffa.

Specyfika systemu Orffa determinuje częstsze wykorzystywanie pewnych form wychowania muzycznego i mniejsze zainteresowanie innymi. Często używa się tu: gry na instrumentach, ruchu przy muzyce, tworzenie muzyki. Rzadko sięga się po śpiew i słuchanie muzyki.

Aby dokładniej przyjrzeć się na czym polega owo wykorzystanie form wychowania muzycznego w systemie Orffa, spróbuję przedstawić kolejno wszystkie:

A.      ŚPIEW - już pierwsze kontakty dziecka z muzyka związane są ze śpiewem. Występuje on praktycznie w każdej zabawie. Dlaczego jednak odgrywa on tutaj rolę drugoplanową?
W koncepcji Orffa śpiew polega na wykonywaniu piosenek dziecięcych, ludowych, fragmentów muzyki poważnej przy akompaniamencie (zwykle perkusyjnym). Główny nacisk kładzie Orff na ekspresję wynikającą z zaangażowania dziecka i na jego możliwości twórcze.

B.      RUCH PRZY MUZYCE - nie ma ustalonych reguł poruszania się (umownych gestów, figur). Ruch jest spontaniczny, ma charakter kreatywny. Jest swobodny, zależny od wewnętrznego nastroju dziecka. Na samym początku ruch przy muzyce w koncepcji Orffa ma charakter prosty: chód, bieg, podskoki, czworakowanie. Następnie przybiera charakter improwizowany, by w końcu stać się kreatywnym.

C.      GRA NA INSTRUMENTACH - szczególna rola w systemie Orffa. Dzieci mają kontakt z instrumentami już od samego początku. Dobór repertuaru do wykonania przy pomocy instrumentów jest tak dobrany, aby nie znużyć i nie zniechęcić dzieci.

D.      SŁUCHANIE MUZYKI - nie odgrywa roli pierwszoplanowej. Ma miejsce podczas wspólnej improwizacji (np. ruchowej), także podczas wspólnego odtwarzania muzyki i gry na instrumentach. Dzieci mają okazję przysłuchiwania się dźwiękom, dostrzegają barwę instrumentów, rozwijają wrażliwość na ich współbrzmienie. Metoda Orffa daje możliwość przygotowania do percepcji muzyki.

E.      TWORZENIE MUZYKI - przybiera kształt improwizacji (wokalnej, instrumentalnej, wokalno-instrumentalnej i ruchowej). Jest całkowicie swobodna, niezależna, nie należy ograniczać jej żadnymi regułami. Ten etap improwizowania charakterystyczny jest szczególnie w grupach dzieci młodszych o mniejszym doświadczeniu muzycznym. Następne etapy w tworzeniu muzyki w systemie Orffa noszą już pewne cechy improwizacji kierowanej. Prowadzący może już narzucić dzieciom pewne zasady, np. dobór instrumentów, linię melodyczną, czy rytm.

     Etapy improwizacji:

·         słowno-rytmiczne - wprowadzanie wartości rytmicznych (dzieci improwizują rytm do imion, nazw, wierszy, itp.). Można wykorzystać dodatkowo: klaskanie, tupanie, pstrykanie palcami, uderzanie dłońmi o uda, itp.

·         echo rytmiczne powtarzanie rytmu podanego przez nauczyciela na zasadzie "echa" przez dzieci.

·         rytmiczno-melodyczne układanie melodii do własnego imienia, nazw zwierząt, kwiatów, śpiewanki muzyczne (tj. opowiedzenie śpiewem jakiejś historyjki, np. o psie)

W przypadku wszelkiego typu improwizacji melodycznych pierwszy etap tworzenia muzyki opiera się na podstawowej skali muzycznej. Jest to bowiem skala najbliższa małym dzieciom.

System C. Orffa daje dodatkowo możliwość połączenia wszystkich form wychowania muzycznego z innymi treściami nauczania, np. z edukacją ruchową, zdrowotną, nauką języka, przyrodniczą lub historyczną.